Wat is stress?

Stress. We kennen het allemaal, maar wat is het eigenlijk?

Op zoek naar een definitie van stress, vond ik niet één definitie, maar verschillende manieren om tegen stress aan te kijken. Grofweg zijn al die omschrijvingen over stress in te delen in drie groepen. Elke invalshoek geeft anderen handvaten om stress te begrijpen en beter met stress om te gaan.

1. Stress is…... een fysieke reactie

Stress is eigenlijk een lichamelijke reactie op een situatie. Onze hersenen beoordelen bij elke situatie of er gevaar dreigt. Gaan er alarmbellen rinkelen, dan wordt ons lichaam automatisch voorbereid op “vechten of vluchten”. Je hartslag stijgt, je bloeddruk gaat omhoog, je spieren spannen zich. In een fractie van een seconde is je lichaam klaar voor actie. In onderstaand filmpje wordt dat verder uitgelegd.

Normaal gesproken neemt de lichamelijke stressreactie binnen een paar minuten weer af. Gezonde stress zorgt ervoor dat je extra alert kunt reageren en geconcentreerd kunt werken. Maar duurt de stress te lang, of heb je één grote heftige stressreactie, dan heb je meer tijd nodig om te herstellen. Als je lichaam er niet van kan herstellen, wordt het ongezonde stress.

2. Stress is……. je reactie op een stressvolle gebeurtenis

Stress kan ook uitgelegd worden als de manier waarop je reageert op een stressvolle gebeurtenis, je stressrespons. Je las net dat stress een automatische reactie is van je lichaam, maar vaak gebeurt er nog meer. Je gedachten gaan van kwaad naar erger. Je voelt je onrustig, of in paniek. Je valt uit tegen je partner of kinderen (wat je liever niet doet), je gaat meer roken of drinken (wat niet echt gezond is), of je gaat situaties vermijden (waardoor je misschien mooie dingen misloopt).

De manier waarop je reageert op stress is persoonlijk. Én het is iets waar je zelf iets aan kan doen! Grote kans dat er een reactie is te vinden die beter voor je is. Die ervoor zorgt dat stress niet meer escaleert; waarmee je je hoofd koel kan houden. In het filmpje zag je al dat het kan helpen om een paar keer diep te ademen als je in de stress schiet. Een simpele maar heel effectieve manier om stress de baas te worden.

3. Stress is……. een kwestie van balans

In de derde uitleg heeft stress te maken met de hoeveelheid spanning of druk die je ervaart. Wanneer de uitdagingen die je op je bordje hebt (of de eisen die je aan jezelf stelt!) overeenkomen met wat je aankan (of wat je denkt aan te kunnen!), dan is er balans en spreek je van gezonde spanning of gezonde stress.

Je kent vast het spreekwoord “teveel hooi op je vork nemen”. En je kan je waarschijnlijk ook voorstellen dat dat ongezonde stress kan geven. Als deze situatie te lang aanhoudt, kan je uiteindelijk in een burn-out terecht komt. Ook mogelijk: stress ervaren als je “te weinig hooi op je vork” hebt. Dan heb je eigenlijk meer uitdaging nodig en ga je je vervelen. Houdt die situatie lang aan, dan heb je risico op een bore-out.

Om in de metafoor van teveel (of te weinig) hooi op je vork te blijven: ook dit is weer heel persoonlijk. Je vork kan stevig zijn of minder stevig, de hooibaal groot of minder groot, dat maakt allemaal niet uit. Als het maar in balans is!

Linda Boon

Oprichter van Bewustmaker. Linda laat graag zien hoe je met mindfulness je leven mooier maakt, dat hoogsensitiviteit een kwaliteit is, en welke worstelingen je kan tegenkomen, want ook die gaat ze niet uit de weg.
Ze houdt het graag zo simpel mogelijk, zonder zweverigheid, zodat iedereen er iets mee kan.